12/20/2011 04:44:00 AM
Har
«Նոր Տարի» -ին այն յուրօրինակ տոն է,որ աշխարհի գրեթե բոլոր երկրները նշում են մեծ շուքով:Ամանորյա ավանդույթերը,որքան նման են իրար այդքան էլ տարբեր:Ամանորը նույնպես զուրկ չի մնացել զավեշտալի դեպքերից:Աշխարհի գրեթե յուրաքանչյուր անկյունում կան Նոր տարվա ավանդույթներ, որոնք ինքնատիպ են, հետաքրքրական և անկրկնելի:
Իտալիայում Նոր տարին սկսվում է հունվարի 6-ին:Իտալիայում Ձմեռ պապը Բաբո Նատալին է: Իտալացիները համարում են, որ Նոր տարին պետք է սկսել ամեն հին բանից ազատվելով: Այդ պատճառով Ամանորի գիշերը նրանք, ըստ ընդունված կարգի, պատուհանից դուրս են շպրտում հին իրերը: Իտալացիներն իրենց այս ավանդույթը շատ են սիրում և այն իրագործում են մեծ կրքոտությամբ: Ըստ հավատալիքների, հին իրերից ազատվելու դեպքում դրանց տեղն անպայման նորերն են գրավելու:
Իտալացիներն Ամանորի սեղանին դնում են ընկույզ, ոսպով պատրաստված կերակուրներ և խաղող: Սրանք երկարակեցության, առողջության ու բարեկեցության խորհրդանիշներն են:
Իտալիայի գավառներում վաղուց գոյություն ունի մի ավանդույթ, ըստ որի հունվարի 1-ի վաղ առավոտյան աղբյուրից ջուր պետք է տուն տանել: «Եթե մտերիմներիդ ոչինչ չես կարողանում նվիրել, ապա նվիրիր ջուր՝ զեյթունի ճյուղի հետ միասին», – ասում են իտալացիները:Իտալացիները կրքոտությամբ պատուհանից դուրս են շպրտում հին արդուկներն ու աթոռները,հին արդուկներ:Հին հավատալիքների համաձայն, այդ գիշեր թռչում-գալիս է բարի փերի Բեֆանը: Նա դռները բացում է փոքրիկ ոսկե բանալիով ու տուն մտնելով՝ նվերներով լցնում է հատուկ այդ նպատակով վառարանի վրա դրված նրանց գուլպաները: Իսկ ովքեր վատ են սովորել կամ անկարգություններով են աչքի ընկել, փերին նրանց գուլպաների մեջ ածուխի կտոր է դնում:Իտալացիների համար կարևոր է նաև, նոր տարում թե ում առաջինը կհանդիպեն: Հունվարի 1-ին եթե նրանք առաջինը հանդիպում են վանականի կամ քահանայի, ապա դա վատ նախանշան է նրանց համար: Ցանկալի չէ նաև փոքր երեխայի հանդիպելը, իսկ ծեր ու կորացած մարդու հետ հանդիպումը, նրանց կարծիքով, երջանկություն կարող է բերել:
Իտալացիներն Ամանորի սեղանին դնում են ընկույզ, ոսպով պատրաստված կերակուրներ և խաղող: Սրանք երկարակեցության, առողջության ու բարեկեցության խորհրդանիշներն են:
Իտալիայի գավառներում վաղուց գոյություն ունի մի ավանդույթ, ըստ որի հունվարի 1-ի վաղ առավոտյան աղբյուրից ջուր պետք է տուն տանել: «Եթե մտերիմներիդ ոչինչ չես կարողանում նվիրել, ապա նվիրիր ջուր՝ զեյթունի ճյուղի հետ միասին», – ասում են իտալացիները:Իտալացիները կրքոտությամբ պատուհանից դուրս են շպրտում հին արդուկներն ու աթոռները,հին արդուկներ:Հին հավատալիքների համաձայն, այդ գիշեր թռչում-գալիս է բարի փերի Բեֆանը: Նա դռները բացում է փոքրիկ ոսկե բանալիով ու տուն մտնելով՝ նվերներով լցնում է հատուկ այդ նպատակով վառարանի վրա դրված նրանց գուլպաները: Իսկ ովքեր վատ են սովորել կամ անկարգություններով են աչքի ընկել, փերին նրանց գուլպաների մեջ ածուխի կտոր է դնում:Իտալացիների համար կարևոր է նաև, նոր տարում թե ում առաջինը կհանդիպեն: Հունվարի 1-ին եթե նրանք առաջինը հանդիպում են վանականի կամ քահանայի, ապա դա վատ նախանշան է նրանց համար: Ցանկալի չէ նաև փոքր երեխայի հանդիպելը, իսկ ծեր ու կորացած մարդու հետ հանդիպումը, նրանց կարծիքով, երջանկություն կարող է բերել:
Հունաստանի բնակիչները հյուր գնալիս իրենց հետ վերցնում են մի քար, որը նետում են հյուրընկալող տան շեմքին: Եթե քարը ծանր է, նրանք ասում են. «Թող տանտիրոջ հարստությունը լինի այս քարի պես ծանրակշիռ»: Եթե քարը փոքր է, ցանկանում են. «Թող տանտիրոջ աչքի փուշն այս քարի պես փոքր լինի»:
§ Շոտլանդիայում վառում են ձյութով տակառը և այն գլորում են փողոցով:Շոտլանդիայում Նոր տարվա տոնն անվանում են «Հոգմանի»: Ավանդույթի համաձայն, Ամանորի գիշերը վառում են ձյութով տակառ և այն գլորում են փողոցով, այդպիսով վառելով հին տարին ու հրավիրելով նոր տարուն: Շոտլանդիայում համարում են, որ իրենց հաջողությունն ու անհաջողությունը կախված է նրանից, թե ով առաջինը նոր տարում իրենց տուն կայցելի: Նրանց կարծիքով, մեծ հաջողություն է բերում մուգ մազերով տղամարդը, ով նվերով է նրանց տուն մտնում: Այդ ավանդույթը կոչվում է «Ֆերստ ֆուտինգ»:
Նոր տարվա տոնին պատրաստում են ազգային առանձնահատուկ կերակրատեսակներ՝ նախաճաշին մատուցում են վարսակի բլիթներ, պուտինգ, հատուկ տեսակի պանիր, ճաշին՝ եփած սագ կամ բիֆշտեքս, կարկանդակ կամ խմորի մեջ եփած խնձոր:
Հյուրերն անպայման իրենց հետ պետք է տանեն ածուխի մի կտոր, որպեսզի գցեն նոր տարվա վառարանի մեջ: Ուղիղ կեսգիշերին լայն բացում են դռները, որպեսզի դուրս թողնեն հին տարուն և ներս հրավիրեն նոր տարուն:
Նոր տարվա տոնին պատրաստում են ազգային առանձնահատուկ կերակրատեսակներ՝ նախաճաշին մատուցում են վարսակի բլիթներ, պուտինգ, հատուկ տեսակի պանիր, ճաշին՝ եփած սագ կամ բիֆշտեքս, կարկանդակ կամ խմորի մեջ եփած խնձոր:
Հյուրերն անպայման իրենց հետ պետք է տանեն ածուխի մի կտոր, որպեսզի գցեն նոր տարվա վառարանի մեջ: Ուղիղ կեսգիշերին լայն բացում են դռները, որպեսզի դուրս թողնեն հին տարուն և ներս հրավիրեն նոր տարուն:
Ֆրանսիայում կարևորը գինու տակառը գրկելն ու տոնի առթիվ դրանս շնորհավորելն է:
Ֆրանսիայում Ձմեռ պապին անվանում են Պիեռ Նոել: Նա գալիս է Ամանորի գիշերը և նվերներ է դնում մանուկների կոշիկների մեջ: Այս երկրում նույնպես, ինչպես շատ երկրներում ամանորյա թխվածքի մեջ բակլա են դնում, ում այն բաժին է հասնում՝ նա արժանանում է «բակլայի թագավոր» տիտղոսին և տոնական երեկոյի ընթացքում բոլորը նրան են ենթարկվում:
Ֆրանսիացիները տոնածառի կողքը դնում են փայտե կամ կավե տիկնիկներ: Ավանդույթի համաձայն, տանտերն անպայման պետք է չրխկացնի իր բաժակը գինու տակառին, դրա Ամանորը շնորհավորի ու խմի՝ լավ բերք մաղթելով:
Ֆրանսիայում Ձմեռ պապին անվանում են Պիեռ Նոել: Նա գալիս է Ամանորի գիշերը և նվերներ է դնում մանուկների կոշիկների մեջ: Այս երկրում նույնպես, ինչպես շատ երկրներում ամանորյա թխվածքի մեջ բակլա են դնում, ում այն բաժին է հասնում՝ նա արժանանում է «բակլայի թագավոր» տիտղոսին և տոնական երեկոյի ընթացքում բոլորը նրան են ենթարկվում:
Ֆրանսիացիները տոնածառի կողքը դնում են փայտե կամ կավե տիկնիկներ: Ավանդույթի համաձայն, տանտերն անպայման պետք է չրխկացնի իր բաժակը գինու տակառին, դրա Ամանորը շնորհավորի ու խմի՝ լավ բերք մաղթելով:
Մեծ Բրիտանիայի կղզիներում մեծ տարածում ունի «Նոր տարուն ներս թողնելու» ավանդույթը՝ հին կյանքից նորին անցնելու սիմվոլիկ սահմանը: Երբ ժամացույցն ազդարարում է ժամը 12-ը, բացում են տան հետևի դռները, որպեսզի դուրս թողնեն Հին տարուն, իսկ վերջին հարվածով բացում են տան մուտքի դուռը՝ ներս թողնելով Նոր տարուն:
Անգլիայում ամանորյա սեղանին անպայման դրվում է հնդկահավ՝ շագանակներով և տապակած կարտոֆիլով, ինչպես նաև խաշած կաղամբ՝ մսի կարկանդակներով, պուդինգ, քաղցրավենիք, մրգեր:
Անգլիայում ընդունված է Ամանորի տոնին երեխաների համար անգլիական հնագույն հեքիաթների սյուժեներով ներկայացումներ խաղալ: Նոր տարվա ամբողջ գիշերը փողոցում առևտրականները վաճառում են խաղալիքներ, դիմակներ, փուչիկներ, շվիկներ:Անգլիայում է առաջին անգամ ծնունդ առել Ամանորը միմյանց բացիկներով շնորհավորելու սովորությունը: Ամանորյա առաջին բացիկը տպագրվել է Լոնդոնում, 1843 թ.:Քնելուց առաջ երեխաները սեղանին նվերների համար ափսե են դնում և սպասում են Սանտա Կլաուսին, իսկ կոշիկների մեջ խոտ են դնում, որով ուզում են հյուրասիրել Սանտայի իշուկին:
Նոր տարվա գալստյան մասին ազդարարում են զանգերը: Նախքան ժամացույցի սլաքները կմոտենան ժամը 12-ին, ծածկոցով ծածկված զանգերը թույլ զանգահարում են՝ նախապատրաստելով ու նախազգուշացնելով Նոր տարվա գալուստը: Ուղիղ ժամը 12-ին զանգերը դեն են շպրտում ծածկոցները և ամբողջ հզորությամբ զանգում են՝ ազդարարելով Նոր տարվա մուտքը: Այդ րոպեներին սիրահարները պետք է սպիտակ ճագոմի ճյուղերի տակ ամուր-ամուր համբուրվեն, որպեսզի եկող տարում միմյանցից չբաժանվեն: Ճագոմը մոգական ծառ է համարվում:
Անգլիայում ընդունված է Ամանորի տոնին երեխաների համար անգլիական հնագույն հեքիաթների սյուժեներով ներկայացումներ խաղալ: Նոր տարվա ամբողջ գիշերը փողոցում առևտրականները վաճառում են խաղալիքներ, դիմակներ, փուչիկներ, շվիկներ:Անգլիայում է առաջին անգամ ծնունդ առել Ամանորը միմյանց բացիկներով շնորհավորելու սովորությունը: Ամանորյա առաջին բացիկը տպագրվել է Լոնդոնում, 1843 թ.:Քնելուց առաջ երեխաները սեղանին նվերների համար ափսե են դնում և սպասում են Սանտա Կլաուսին, իսկ կոշիկների մեջ խոտ են դնում, որով ուզում են հյուրասիրել Սանտայի իշուկին:
Նոր տարվա գալստյան մասին ազդարարում են զանգերը: Նախքան ժամացույցի սլաքները կմոտենան ժամը 12-ին, ծածկոցով ծածկված զանգերը թույլ զանգահարում են՝ նախապատրաստելով ու նախազգուշացնելով Նոր տարվա գալուստը: Ուղիղ ժամը 12-ին զանգերը դեն են շպրտում ծածկոցները և ամբողջ հզորությամբ զանգում են՝ ազդարարելով Նոր տարվա մուտքը: Այդ րոպեներին սիրահարները պետք է սպիտակ ճագոմի ճյուղերի տակ ամուր-ամուր համբուրվեն, որպեսզի եկող տարում միմյանցից չբաժանվեն: Ճագոմը մոգական ծառ է համարվում:
Չինաստանում Նոր Տարին նշվում է ավելի ուշ, քան ավանդական եվրոպականը. այդ տոնը գալիս է փետրվարի վերջին: Չինական Ամանորի բնորոշ հատկանիշները համարվում են ճայթուկներն ու հրավառությունը: Չինացիները հավատացած են, որ ինչքան շատ լինեն լույսերը, այնքան երջանիկ կլինի գալիք տարին:
§ Ճապոնիայում Նոր Տարվա գիշերը 108 անգամ զնգում են զանգերը:Նրանք հավատում են, որ եկող տարում ծիծաղն իրենց հաջողություն կբերի: Ամանորի առաջին գիշերն ընդունված է տաճար հաճախել: Բոլոր տաճարներում 108 անգամ հնչեցնում են զանգերը: Ինչպես կարծում են ճապոնացիները,
յուրաքանչյուր հարված համապատասխանում է որևէ արատի` ագահություն, հիմարություն, չարություն, թեթևամտություն, անվճռականություն և նախանձ: Ամեն մի արատ ունի տասնութ տարբեր երանգ, որոնց ընդհանուր գումարը կազմում է 108: Չար ոգիներին վախեցնելու համար ճապոնացիները տան մուտքին ամրացնում են ծղոտի փնջեր: Տանը` երևացող տեղում, դնում են բրնձե բլիթներ, որոնց վրա շարում են երջանկություն, առողջություն եւ երկարակեցություն խորհրդանշող մանդարիններ:
Իրանում Նոր տարին դիմավորում են գարնանը: Պարսիկները նախօրոք փոքր ափսեների մեջ ցորեն կամ գարի են աճեցնում: Նոր տարվա օրերին ծլած խոտը խորհրդանշում է նոր կյանքի սկիզբ:
Գերմանիայում Սուրբ Ծնունդը ընտանեկան տոն է: Բոլորը պետք է հավաքվեն տոնական սեղանի շուրջը: Այդ օրը տեղի ունեցող նվերների փոխանակման արարողությունը կոչվում է Բեշերունգ: Ամանորի ճաշկերույթի ամենակարևոր մասը կոչվում է «der
Lebekuchen»՝ մեղրաբլիթ-քաղցրաբլիթը: Ալյուրից, շաքարից և չամիչից պատրաստված այդ «իսկական հրաշքը»
16-րդ դարում երբեմն կարող էր մեկ երկար նստարանի չափ լինել: Անկախ նրանից, թե չինական հորոսկոպով ինչ կենդանու տարի է լինելու, Հարավային Գերմանիայում և Ավստրիայում մարդիկ շատ հաճախ իրար նվիրում են ապակյա կամ ճենապակյա խոզուկներ, որոնք հիմնականում գանձանակ են լինում:
Ֆինլանդիայում տոնական ճաշկերույթի պարտադիր բաղադրիչներից է սալորի կիսելը եւ բրնձի շիլան: Իսկ Ծննդյան տոնի գլխավոր դերակատարներից է «Joulupukki»-ն: Ֆիններն այդպես են կոչում Ձմեռ Պապին: Նախկինում նա բացի նվերներից իր հետ բերում էր նաև ճիպոտներ, իսկ իր այցը սկսում էր հետևյալ խոսքերով.
«Կա՞ն, արդյոք, այս տանը խելոք երեխաներ»: Այսօր դաստիարակության գործոնը գրեթե վերացել է և բոլոր երեխաները ստանում են նվերներ:
Իսպանացիների համար հանրային տոն է և հենց այդ տոնական գիշերը բոլորը շտապում են կենտրոնական հրապարակ՝ այնտեղի մեծ տոնածառի մոտ Ամանորը դիմավորելու և խաղող ուտելու համար: Ժամացույցի ղողանջների ընթացքում հրապարակում հավաքվածները փորձում են հասցնել ուտել խաղողի 12 գիլա: Յուրաքանչյուր գիլան խորհրդանշում է տարվա ամիսը, իսկ եթե հասնում են ուտել բոլոր 12 գիլաներն, ապա դրանով գրեթե երաշխավորվում է բաղձալի երազանքի կատարումը: Ի դեպ, այս ավանդույթը տարածվում է նաև նրանց վրա, ով Նոր Տարին դիմավորում է տանը: Խաղողի գիլաներ դրվում են բոլոր ամանների մեջ:
Շվեդներն ավանդաբար միմյանց նվիրում են մոմեր: Այդ նվերը պայմանավորված է նրանով, որ ձմռանը Բեւեռային շրջանում շուտ է մթնում, իսկ լույսը ընկերության, բարյացակամության եւ ուրախության խորհրդանիշն է: Շվեդական տներում Ամանորի տոնակատարությունը սկսվում է նրանից, որ հայրիկները տնից դուրս են բերում աղբը , իսկ վերադառնում են Յուլ Տոմտենի՝ Ձմեռ Պապու կերպարանքով: Երբ ժամացույցը սկսում է ազդարարել կեսգիշերը բոլորը սկսում են սերպանտին շաղ տալ, շվիներով աղմկել, իսկ Յուլ Տոմտենն էլ նվերներ բաժանել: Այդպիսի աղմուկ-աղաղակի պայմաններում Նոր Տարին մուտք է գործում Շվեդիա:
Ամերիկայում ավելի շատ ուշադրություն է դարձվում ոչ թե նվերին, այլ փաթեթավորմանը: Ծննդյան տոնի օրը բոլորը կարող են ժամերով և մեծ ուրախությամբ բացել նվերը, որը կաղամբի նման փաթաթված է բազմաթիվ թղթերի մեջ:
Ռումինիայում եւ Ավստրալիայում տանտիրուհին սկսում է կտրտել ամանորյա անակնկալ-կարկանդակը: Եթե կարկանդակի միջոցով բաժին է հասնում կոպեկ՝ կբերի հարստություն, իսկ վարդի ճյուղը կբերի սեր:
